MOIRE

Inhoud:
- Wat is moiré?
- Oorzaken van moiré bij afbeeldingen
- Moiré ten gevolge van scannen
- Moiré ten gevolge van te kleine rasterhoek
- Rasterhoeken meten met behulp van moiré
- Optimale rasterhoeken
- Onvermijdbaar moiré

Wat is moiré?

Moiré is het onrustige, "vlammend" effect in een beeld / afbeelding, wat ontstaat, als lijnpatronen elkaar onder bepaalde hoeken kruisen. Hierbij worden visueel nieuwe lijnen gevormd, die er eigenlijk helemaal niet zijn.

Vaak zien we dit in een televisieuitzending, als iemand een colbert draagt met een fijn streepjespatroon.
De streepjes van zo'n colbert "vliegen" dan over het scherm.
Ook als we op een bepaalde manier door de openingen van een jaloezie naar een stenen muur kijken zien we soms moiré, waarbij dit effect wordt veroorzaakt door een te kleine hoek van de geopende jaloezieën en de voeglijnen van de stenen muur.

Oorzaken van moiré bij afbeeldingen

Bij de vorming van moiré zijn een paar oorzaken aan te wijzen, te weten:
-bij full-colour druk is er te weinig verschil tussen de rasterhoeken van twee of meer kleuren.
-er zijn verschillende rasterliniaturen gebruikt.
-van een gerasterd model werd een scan gemaakt waarbij geen rekening werd gehouden met de rasterhoek, of de
  afbeelding werd vergroot.

Moiré ten gevolge van scannen

Moiré In de afbeeldingen rechts zien we een voorbeeld van moiré-vorming ten gevolge van het scannen.
Links is het origineel en rechts de gescande afbeelding. Daar, waar weinig detail is (de lucht) is duidelijk het moiré-effect te zien.

Moiré ten gevolge van te kleine rasterhoek

Moiré1 Moiré2 In deze afbeeldingen zien we een voorbeeld van moiré, wat kan ontstaan als de rasterhoeken te weinig van elkaar verschillen. In de linker afbeelding verschillen de rasterhoeken van cyan en yellow te weinig van elkaar. In de rechterafbeelding is dit gecorrigeerd.
Om moiré te voorkomen moeten de rasterhoeken van de gebruikte kleuren minimaal 30° van elkaar verschillen.

Moiré3 De afbeelding rechts laat goed het effect zien van het ontstaan van moiré. Het raster van cyan is hier telkens een stuk verder naar links geroteerd, zodat de rasterhoeken steeds dichter bij elkaar kwamen te staan. Het moiré-effect werd hierdoor steeds beter zichtbaar.
Links geen moiré, rechts volledig moiré.

Rastermeting

Rasterhoeken meten met behulp van moiré

Zoals uit de afbeelding hiernaast mag blijken, kunnen we het moiré-effect echter ook bewust oproepen.
In dit geval gebruiken we een testfilm, waarop de lijnen van links naar rechts steeds dichter naar elkaar toe lopen, waardoor we deze film kunnen gebruiken om de rasterliniatuur van een andere film te meten.
Daar, waar het moiré wordt gevormd, ligt namelijk het grootste verschil tussen de liniatuur op de film en de liniatuur van het te meten raster. In dit geval zouden we dus een liniatuur meten van 71 lijnen per inch = 26 lijnen per cm.

Optimale rasterhoeken

Uit het voorgaande blijkt, dat voor een ideaal beeld de liniatuur van alle rasters gelijk moet zijn en dat de rasterhoeken zo veel mogelijk van elkaar moeten verschillen om moiré te voorkomen.

Raster Om te illustreren welke mogelijkheden we in de praktijk hebben, bekijken we eerst de rechter afbeelding. Hier zien we, dat bij een raster de punten niet alleen horizontale en verticale lijnen / hoeken vormen, maar ook diagonale lijnen / hoeken. Deze verspringen in elk raster met 45°.

Rastermeting

Onvermijdbaar moiré

Hiernaast zijn de kleuren cyan, yellow en magenta onder een telkens verspringende hoek van 15° gezet.
Aangezien hiermee alle beschikbare hoeken op zijn, is er eigenlijk geen plaats voor het zwarte raster.
Daarom zetten we de rasters als volg:
OFFSET
Cyan = 75°
Yellow = 0 (of 90)°
Magenta = 15°
Black = 45 of 135°
FLEXO
Cyan = 67,5°
Yellow = 82,5°
Magenta = 37,5°
Black = 7,5°
In het onderdeel Fullcolordruk > rasterhoeken wordt een verklaring gegeven voor de verschillen in rasterhoeken tussen offset- en flexo-druk.

Alhoewel sommige lijnen van de rasters nu onder dezelfde hoek staan, is dit geen bezwaar, aangezien in een raster de punten op de horizontale en verticale lijnen 40% verder uit elkaar liggen dan op de diagonale lijnen. Deze rastering houdt wel in, dat er altijd moiré ontstaat tussen cyaan en yellow. Maar omdat yellow een licht raster is, valt dit normaliter nooit op.